Medio 6 Galicia. Natural, social e cultural

O Universo é o conxunto formado por todos os corpos celestes e o inmenso espazo que os contén. Os corpos celestes máis importantes son as estrelas. As estrelas Unha estrela é unha xigantesca bóla de gas moi quente que emite luz e calor. O Sol é unha estrela. O seu diámetro é 110 veces máis grande que o da Terra, e a súa masa é 330000 veces maior. O Sol é unha estrela de tamaño medio. [...]

O Sistema Solar está formado por todos os corpos celestes que están sometidos á forza da gravidade do Sol. Os principais corpos do Sistema Solar son os planetas. Os planetas Os planetas son corpos celestes grandes e arredondados que viran ao redor dunha estrela. Seguen sempre un percorrido, que se denomina órbita, e que ten unha forma case circular. Non teñen luz propia, pero poden reflectir a luz da estrela ao redor da cal viran. [...]

A meirande parte da Terra está formada pola xeosfera, unha gran masa rochosa compacta e arredondada duns 13000 km de diámetro. Gran parte da xeosfera está cuberta pola hidrosfera, unha capa de auga líquida que forma os mares e océanos, e os lagos e mais os ríos. Esta capa é comparativamente moi delgada, xa que o seu grosor medio é de só 4 km. Sobre a hidrosfera e a parte descuberta da xeosfera hai unha capa de gases, a atmosfera. [...]

O relevo e as costas de europa Europa é un continente de extensión reducida (10500000 km²): representa o 7% das terras emerxidas do planeta. En Europa pódense diferenciar diversas formas de relevo: As chairas: a máis importante é a Gran Chaira Europea, que se estende desde Bélxica e os Países Baixos ata os Urais. As montañas e os macizos vellos, de pouca altitude e de formas arredondadas (Macizo Central, Macizo Renano…). [...]

Europa, un continente moi poboado Europa é un continente moi poboado: viven nel máis de 730 millóns de habitantes e ten unha densidade media de 72 hab./km². A poboación distribúese de forma desigual: Na Europa central a densidade de poboación acada os 300 hab./km2. Nos países nórdicos e nas zonas de montaña a densidade de poboación é inferior aos 20 hab./km2. Os estados de Europa. [...]

Europa está situada na zona temperada da Terra, no hemisferio Norte. Ao Suroeste do continente europeo atópase a Península Ibérica, que ao Norte se une a Europa pola cordilleira dos Pireneos, e ao Sur, a súa costa está a poucos quilómetros de África, separada polo Estreito de Xibraltar. A Península Ibérica está bañada polo mar Mediterráneo, o mar Cantábrico e o océano Atlántico. [...]

A meirande parte do territorio español está situado na zona temperada do hemisferio Norte da Terra, o que determina que teña un clima temperado esencialmente mediterráneo. Pero factores como a proximidade ou o afastamento do mar e a latitude e mais o relevo fan que en España haxa outros conxuntos climáticos: atlántico, interior e de montaña. [...]

España ten uns 46 millóns de habitantes. É por iso, o quinto país máis poboado da Unión Europea. Esta poboación distribúese de forma moi irregular no territorio. Así, a metade dela concéntrase en sete provincias. Todas elas costeiras menos Madrid. Ademais, a poboación do noso país é maioritariamente urbana, isto é, vive en cidades. En España, o número de habitantes aumenta ano tras ano, aínda que de forma moi moderada. [...]

España ten unha poboación activa de máis de 21 millóns de persoas. O sector primario é o que ocupa a menos poboación. Destacan principalmente a agricultura e mais a pesca. O sector secundario, que inclúe a minaría, a industria, a construción e a produción de enerxía, ocupa a segunda posición en canto a número de traballadores e tamén polo valor económico que xera. O sector terciario é o máis desenvolto actualmente en España. [...]

O descubrimento de América, en 1492, marcou o inicio da Idade Moderna, que se estendeu ata a Revolución francesa en 1789. A comezos deste período, os Reis Católicos reinaban nas coroas de Castela e de Aragón e conquistaron outros reinos peninsulares. [...]

Durante o século XVI, os monarcas Carlos I e Filipe II, que pertencían á dinastía dos Austria, formaron o máis extenso e poderoso Imperio da época, con posesións en Europa e os territorios americanos incorporados á Coroa española. Un Imperio tan grande foi escenario de numerosas guerras, moitas delas causadas por problemas relixiosos, porque os reis españois foron uns firmes defensores do catolicismo. [...]

A Idade Contemporánea iníciase coa Revolución francesa, no ano 1789, e esténdese ata os nosos días. A finais do século XVIII, as novas ideas da Ilustración conduciron ao liberalismo político, isto é, un sistema de goberno no que o poder xa non é absoluto senón que está limitado por unha Constitución, na que se establecen os dereitos dos cidadáns. [...]

A forma de vida do ser humano cambiou máis desde o século XX que ao longo de varios séculos anteriores. A poboación e mais a economía mundiais experimentaron un gran crecemento e os avances científicos e tecnolóxicos permitiron mellorar o nivel de vida das persoas. Pero malia todo iso, o mundo coñeceu tamén grandes enfrontamentos bélicos e desenvolveu o armamento máis mortífero de toda a historia. [...]

Durante a Idade Moderna, a historia de Galicia fundamentouse, no plano político, pola súa integración na nova monarquía hispánica. Na economía predominaba o sector agrario e o autoconsumo, aínda que a pesca e mais a industria derivada dela comezaron a desenvolverse neste período. [...]

Para vivir, o noso organismo necesita dous tipos de substancias: nutrientes, que obtén a partir dos alimentos, e osíxeno, que consegue do aire. O aparello dixestivo é o encargado de lle proporcionar ao noso organismo os nutrientes que este necesita. Para extraer enerxía dos nutrientes é necesario combinalos co osíxeno. O aparello respiratorio é o que recolle ese osíxeno do exterior. [...]

O esqueleto está composto polos ósos, que son órganos tan vivos coma calquera outro do corpo: medran ao mesmo ritmo que o facemos nós, e no caso de romper poden volver a soldar de xeito espontáneo. Algúns ósos protexen diversos órganos vitais, como o cerebro ou os pulmóns. Pero a función máis importante dos ósos consiste en soster o corpo. Sen eles haberíaste de converter nunha masa sen forma e incapaz de se mover. [...]

Recibimos a información do que acontece no exterior por medio dos receptores sensoriais. Os devanditos receptores son células nerviosas especializadas, que captan os estímulos do exterior. Hai diversas clases de receptores sensoriais. Cada clase está especializada nun tipo de estímulo, e constitúe o que denominamos un sentido. Os principais sentidos son: a vista, o oído, o olfacto, o gusto e os sentidos que residen na pel, como o tacto. [...]

Agora estás a ler estas liñas e enténdelas. Cando pasas por diante dunha pastelaría e tes fame, "fáiseche a boca auga". Se te queimas na man, retírala inmediatamente. Todas estas actividades que fas cada día case sen te decatares, realízaas o teu sistema nervioso. [...]

Poderiamos comparar o corpo humano cun esvelto guindastre dos que se empregan na construción. A columna, os tirantes e o brazo do guindastre serían coma o esqueleto, a estrutura que soporta o corpo. Tamén, o guindastre dispón de motores e mecanismos para realizar a súa función. Equivalerían aos músculos do corpo. [...]

Percibimos a maioría de obxectos que nos rodean porque os vemos e os oímos. Así e todo, a meirande parte deles non teñen luz de seu. Vémolos grazas á luz que os ilumina, procedente de fontes naturais ou artificiais, e ao sentido da vista. Cando a luz chega aos obxectos, rebota neles e logo chega ata os nosos ollos. O son procede da vibración dos obxectos e apreciámolo co sentido do oído. [...]

Os avances da ciencia e da tecnoloxía en tempos recentes permitiron grandes logros en moitos campos, que foron mellorando a nosa calidade de vida. Entre estes avances espectaculares salienta o uso masivo dos ordenadores que se fixeron imprescindibles nas fábricas, nas oficinas, nos centros educativos e, por suposto, nas nosas casas. Grazas a estas novas tecnoloxías da comunicación xurdiu o fenómeno da Internet. [...]